Grywalizacja w świecie VUCA

„Po zmianie obecnego porządku rzeczywistość będzie VUCA” – zapowiedzieli amerykańscy wojskowi tuż przed zakończeniem zimnej wojny. Oznaczało to, że realia staną się zmienne (volatility), niepewne (uncertainty), złożone (complexity) i trudno będzie w nich cokolwiek jednoznacznie ocenić lub przewidzieć (ambiguity).

Z tego artykułu dowiesz się:

jaką rolę w biznesie odgrywa podejście „zwinne”,
czym jest rzeczywistość VUCA i jak sobie z nią radzić,
co sprawia, że grywalizacja przynosi efekty,
jakie korzyści dla biznesu daje łączenie edukacji z rozrywką.

I kierunek, w jakim podąża świat od 30 lat, pokazuje, że się nie mylili. Rzeczywistość staje się coraz bardziej VUCA – z roku na rok, z miesiąca na miesiąc, a nawet z dnia na dzień. Zmienność i niepewność dotyczą wielu obszarów naszego życia.

„Zwinność” w nowej rzeczywistości

Czy jako rodzic tegorocznej maturzystki mogę w wiarygodny sposób podpowiedzieć córce, jaki kierunek studiów warto wybrać? Próbowałem:

Słuchaj „Marketer+” Podcast

– Wybierz filologię, tak lubisz język angielski – zasugerowałem.

– A co, jeśli sztuczna inteligencja spowoduje, że za parę lat zawód tłumacza nie będzie już nikomu potrzebny? – zapytała…

Czy wobec tych postępujących dynamicznie zmian i powszechnej dezaktualizacji wiedzy jesteśmy bezradni?

Kluczową kompetencją XXI w. będzie „zwinność”, czyli umiejętność błyskawicznego dostosowywania się do warunków otoczenia (rynkowych, biznesowych, społecznych). Jej znaczenie odczułem na własnej skórze, kiedy w ciągu jednego dnia straciliśmy jako firma blisko setkę zaplanowanych dni szkoleniowych.

„W obliczu sytuacji pandemicznej rezygnujemy ze szkoleń. Przykro nam” – usłyszałem 13 marca 2020 r. od wszystkich swoich klientów.

Co zrobiliśmy? W ciągu kilku miesięcy ja i mój zespół nauczyliśmy się prowadzić szkolenia online. Stworzyliśmy nowe i gruntownie przerobiliśmy dotychczasowe programy nauczania. Zaktualizowaliśmy swoje metody i ofertę, aby zaadaptować je do kształtującej się dopiero, pandemicznej rzeczywistości i nowych potrzeb naszych klientów.

W świecie biznesu istnieje odpowiedź na rzeczywistość VUCA

Jest nią ten sam akronim. Poszczególne litery oznaczają w nim jednak zupełnie co innego. Odpowiedzią na niepewność, niestabilność i złożoność powinny być klarowna, regularnie uaktualniana wizja oraz otwartość i dążenie do zrozumienia sytuacji w celu szybkiego zareagowania na zmiany i dostosowania się do nich.

Rzeczywistość i odpowiedź VUCA mogą dotyczyć rynku i relacji firma – klienci. Mogą również odnosić się do procesów wewnętrznych, zachodzących między organizacją a tworzącymi ją ludźmi.

W obu przypadkach błyskawicznie rozwijającym się trendem wynikającym ze zmieniającej się rzeczywistości jest grywalizacja. To przeniesienie mechanizmów znanych z gier do realnego świata w taki sposób, aby zmieniać i kształtować ludzkie zachowania.

Skuteczność tej strategii rośnie, ponieważ postmilenialni¹ gracze stają się coraz liczniejszą i ważniejszą grupą społeczną – zarówno wśród konsumentów, jak i na rynku pracy.

Grywalizacyjne programy lojalnościowe i motywacyjne wykorzystują różne bodźce w celu modelowania zachowań konsumentów i pracowników. Do najpopularniejszych należą:

możliwość porównywania się z innymi,
możliwość nawiązywania kontaktu i relacji,
możliwość chwalenia się statusem,
możliwość zdobycia nagrody,
możliwość zaspokojenia potrzeby ciekawości,
satysfakcja z pokonywania trudności i osiągania celów.

Grywalizację trzeba umieć wykorzystać

Wiedzą o tym marketingowi specjaliści. Myślę, że każdy z nas zbierał lub zbiera naklejki, odznaki czy punkty, które po pewnym czasie wymienia na nagrody.

Grywalizacja jest obecnie stosowana do angażowania klientów, motywowania pracowników, w szkoleniach i edukacji, zarządzaniu innowacjami, rozwoju osobistym, zrównoważonym rozwoju, w obszarze zdrowia i dobrego samopoczucia – a lista zastosowań wciąż rośnie.

Firma Nike stworzyła platformę Nike+, aby zachęcić entuzjastów fitnessu do przeniesienia swoich treningów na wyższy poziom.

Khan Academy – największa platforma edukacyjna na świecie – wykorzystuje grywalizację, aby zwiększyć możliwości uczenia się użytkowników i motywować ich do dalszego rozwoju.

Najbardziej znanym wykorzystaniem grywalizacji było zastosowanie jej przez US Army jako narzędzie rekrutacyjne. Kandydaci zainteresowani przystąpieniem do armii musieli pobrać grę, w której testowano ich umiejętności, refleks oraz radzenie sobie ze stresem, aby sprawdzić, czy są materiałem na żołnierzy.

Rozmowy z naszymi klientami pokazują, że wewnętrzne programy motywacyjne oparte na grywalizacji nie są tak skuteczne jak ich rynkowe odpowiedniki – programy lojalnościowe. Wiele osób wierzy w ogromny potencjał tej metody. Niebezpodstawnie. Zapomina jednak o dość poważnym „ale”. Część pracowników po prostu nie chce się w te mechanizmy angażować.

„Jak to, grywalizacja musi być dobrowolna? Mamy wydać spore pieniądze na coś, co być może nie będzie wykorzystywane nawet przez połowę zespołu?” – taką obiekcję usłyszałem ostatnio od jednego z potencjalnych klientów.

Rzeczywiście, udział w programie grywalizacyjnym nie może być wymuszony. A myślenie, że narzucenie uczestnictwa rozwiązuje problem frekwencji, jest błędne.

Obowiązkowy udział zabija istotę gry, z której należy czerpać przyjemność. Bycie zmuszanym do czegoś rzadko wiąże się z odczuwaniem satysfakcji. Istnieje zresztą wiele innych przyczyn, dla których programy motywacyjne oparte na grywalizacji nie są dla części pracowników zbyt atrakcyjne.

Zdarza się, że są to podstawowe błędy w stawianiu celów. Pracownicy nie zaangażują się, jeśli uznają je za śmieszne, banalne lub nieosiągalne. Często również w ich ocenie nagrody są mało atrakcyjne, a scenariusz gry – niewciągający. Bywa też, że uczestnicy otrzymują zbyt mało niezależności w działaniu.

Istnieje jeszcze jeden ważny powód, na który chciałbym zwrócić szczególną uwagę. Jak już wspomniałem, istotą gier jest dobrowolność. Wiąże się to z tzw. motywacją wewnętrzną. Gracz musi po prostu chcieć grać. Niestety, jeśli nie czuje się wystarczająco kompetentny, nie może być mowy o budowaniu motywacji wewnętrznej². I to jest właśnie częsty powód nieangażowania się w grywalizacyjne programy motywacyjne: „Nie gram, bo nie wiem, jak mam poprawić poziom konwersji klientów w CRM. I nie mam najmniejszej ochoty widzieć się na samym dnie tabeli porównującej wyniki”.

Dostarczenie graczom aktualnej, wartościowej wiedzy i praktycznych wskazówek, jak skutecznie osiągać cele, może być równie ważne jak pozostałe elementy wpływające na atrakcyjność gry, a często nawet ważniejsze.

Grywalizacja uczy i bawi

Sam jestem lojalnym i długoletnim użytkownikiem kilku aplikacji grywalizacyjnych, które pomagają mi osiągać ważne dla mnie cele. Używanie ich daje mi sporo frajdy. Motywujące jest awansowanie na kolejne poziomy, komunikowanie się z innymi użytkownikami czy przyjmowanie miłych informacji zwrotnych na temat postępów, które robię. Każda z tych aplikacji daje mi również możliwość uczenia się i zdobywania wiedzy, co w sposób trwały podnosi moje kompetencje. Regularnie korzystam z opcji: „lekcje” na Chess.com, „wskazówki” na Duolingo i „trening” w Garmin Connect.

Aby skutecznie angażować maksymalną liczbę pracowników w grywalizację, należy łączyć mechanizmy i fabułę dobrej gry z edukacją. Dzięki temu uczestnicy nie tylko będą spędzać miło czas, lecz także poczują, że rozwijają swoje kompetencje, a sama gra pomaga im osiągać wyznaczone cele. Wiedzę i praktyczne wskazówki udostępniane w programach motywacyjnych należy też regularnie uaktualniać. W świecie VUCA coś, co działało wczoraj, dziś może już być nieaktualne.

Menedżerom i właścicielom firm zainteresowanym grywalizacją polecam współpracę z partnerami, którzy świadczą w tym zakresie kompleksowe usługi. Mają oni odpowiednią wiedzę i bogate doświadczenie, znają się na grach, biznesie i motywacji. Pomogą zaprojektować i wdrożyć skuteczne rozwiązania.

Cykle szkoleniowe CoLEAD opracowane przez firmę Biznestor zawierają najświeższą wiedzę z zakresu skutecznej sprzedaży, budowania efektywności i przywództwa. Polecam skorzystanie z kompetencji i doświadczenia trenerów Biznestora wspólnie z Motivation Direct – ekspertami w tworzeniu grywalizacyjnych programów lojalnościowych i motywacyjnych.

Artykuł pochodzi z raportu „Programy lojalnościowe i wsparcia sprzedaży 2021”, który możesz pobrać bezpłatnie .

Post-Millennials – inaczej: pokolenie Z, generacja Z, gen Z. Pokolenie ludzi urodzonych w drugiej połowie lat 90. i po 2000 r. Często określa się ich jako generację wychowaną przez gry komputerowe.
Według Richarda Ryana i Edwarda Decciego – twórców self-determination theory (w języku polskim nazywanej często teorią motywacji wewnętrznej) – poczucie posiadania kompetencji jest jednym z czterech źródeł motywacji wewnętrznej. Pozostałe to poczucie autonomii, sensu i więzi.