Nieustannie szukamy koncepcji, żeby stworzyć coś nowego, a kiedy stajemy oko w oko z presją czasu, w głowie mamy jedynie przeraźliwą pustkę. Sprawdź, jak sobie z nią poradzić i w procesie kreatywnym wykorzystać metodę SCAMPER.
Z tego artykułu dowiesz się:
- na jakich płaszczyznach jest analizowana kreatywność,
- co to jest metoda SCAMPER,
- czym SCAPMER różni się od burzy mózgów i innych metod kreatywnych.
Mona Lisa stanowi kombinację wyłącznie trzech podstawowych kolorów. Stworzenie Adama jest fuzją tych samych trzech barw. Elementy składowe Trwałości Pamięci tkwią w połączeniu analogicznych trzech ogniw. „Trylogia” jest kompozycją zaledwie 32 liter. „Lalka” to zbiór tych bliźniaczych znaków. Architektura „Ferdydurke” składa się z tych samych elementów w odmiennej kombinacji. „Cztery pory roku”, „Requiem” i „Jezioro Łabędzie” zaaranżowano dzięki niezmiennym 12 nutom.
Nieustannie szukamy koncepcji, żeby stworzyć coś nowego, a kiedy stajemy oko w oko z presją czasu, w głowie mamy jedynie przeraźliwą pustkę. Brak nam inspiracji do innowacji. Mówiąc „innowacja”, nasza podświadomość ma na myśli innowacyjne połączenie istniejących już detali w pewien nowy monolit – pomysł. Idąc tym tokiem rozumowania, kreatywność nie polega na kreacji przez osiem godzin nowości, a jedynie na tworzeniu niespotykanych jeszcze kompilacji poznanych wcześniej członów.
Słuchaj „Marketer+” Podcast
Kreatywność człowiekiem Renesansu
Im częściej zagląda nam do oczu presja czasu, naciski zespołu lub stojącego na jego czele szefa, tym trudniej jest nam podjąć jakąkolwiek formę kreatywnej aktywności. Awangarda i nowatorstwo rządzą się bowiem własnymi prawami – przychodzą wtedy, kiedy to im jest wygodniej.
Zapamiętaj
Trzy płaszczyzny, na których analizowana jest kreatywność to:
- Sposób myślenia – podejście do pozyskiwania nowych pomysłów. Na świecie jest jeszcze mnóstwo do odkrycia, może akurat nowa idea wpadnie do głowy właśnie Tobie? Otwarty umysł sprzyja nowym możliwościom.
- Umiejętność łączenia elementów – znajdowanie możliwości tam, gdzie potencjalnie ich nie ma.
- Ciągły proces kreatywny – który polega na nieustannym tworzeniu nowych rozwiązań, czyli z szeregu rozwiązań przeciętnych wyłonienia tego jednego, zaskakującego.
Jeżeli w procesie kreatywnym zabraknie choćby jednego z powyższych punktów będzie on nie lada wyzwaniem. Kiedy jednak staniesz się świadomy tego, co Cię otacza i zaczniesz szerzej postrzegać świat, okaże się, że masz do czynienia z wieloma elementami które możesz w bardzo ciekawy sposób zmodyfikować – może dostrzeżesz gdzieś kształt, którego akurat szukałeś albo kolor, którego sam nie potrafiłeś sprecyzować.
Wskazówka
Absorbowanie rzeczywistości i wszelkich informacji płynących z zewnątrz jest niezbędne, aby przejść na własną, niewydeptaną jeszcze ścieżkę. W jaki sposób? W każdy możliwy!
- Analizuj przyrodę podczas wieczornego spaceru i poszukuj ciekawych niuansów, kolorów, kompozycji.
- Otwieraj książki i czasopisma z odległych dla Ciebie dziedzin na losowych stronach.
- Włączaj telewizję lub radio na przypadkowych kanałach na krótkie interwały czasowe, np. 10-20 sekund.
Nie potrzebujesz kolosalnych zmian w Twoim życiu, żeby stać się kreatywnym. Każde działanie, jakie podejmujesz może okazać się źródłem inspiracji. Umysł otwarty na wiele dziedzin – w połączeniu z odpowiednią metodą generującą pomysły – sprawi, że żadna presja nie będzie Ci już straszna.
Prawdziwych scamper’ów poznaje się w biedzie
Kiedy tworzysz rzeczy innowacyjne, podejmujesz próbę adaptacji i pewnej transformacji elementów już istniejących. Pomocną dłoń, kiedy brak Ci pomysłów wyciąga SCAMPER – zachęca do podejmowania ryzyka, które niejednokrotnie okazuje się sukcesem, rozwija Twoją ciekawość poznawczą i myślenie dywergencyjne, czyli tworzenie kilku kreatywnych rozwiązań tego samego problemu.
Co to jest SCAMPER?
SCAMPER to XX-wieczna metoda pozyskiwania nowych pomysłów. Jej twórcą jest Bob Eberle, który zainspirowany pytaniami Alexa Osborna, mającymi na celu ożywienie burzy mózgów, stworzył strukturę w postaci akronimu SCAMPER:
S – SUBSTITUTE – zastąp
- Czy możesz zamienić rozwiązanie, ludzi, narzędzia, czas potrzebne do danego procesu lub pomysłu?
- Czy istnieje jakiś substytut Twojego rozwiązania, produktu, usługi?
- Czego nie powinieneś zmieniać?
C – COMBINE – kombinuj
- Może połączysz pewne elementy w kombinację, która jeszcze nie powstała?
- Czy możesz połączyć zupełnie różne przedmiot, materiały, pomysły?
- Jak osiągnąć pewną synergię?
- Których zasobów lepiej ze sobą nie łączyć?
A – ADAPT – dostosuj
- Który element może być wykorzystany do danego rozwiązania?
- Czy problem występuje w innym, szerszym kontekście?
- Co można do niego dostosować?
- Może dodać nową funkcję?
- Jak poprawić cechy usługi/pomysłu/produktu?
M – MODIFY/MAGNIFY– zmieniaj lub powiększaj!
- Czy możesz coś dodać? Powiększyć? Zwiększyć częstotliwość?
- Może zmienić zasady działania?
- Czy proces może być prostszy?
P – PUT TO OTHER USES – wykorzystuj do innych celów
- Wygenerowany pomysł może stanowić podstawę innej usługi lub produktu.
- Kto użyłby danego rozwiązania? Do czego jeszcze i w jaki sposób można to wykorzystać?
E – ELIMINATE – ograniczaj!
- Usuwaj wszystko, co zbędne. Co możesz pominąć? Może jakiś element powinieneś zmniejszyć?
- Co stanie się jeśli czegoś całkowicie się pozbędziesz?
- Czy usunięcie danego elementu wpłynie na cenę?
R – REVERSE – odwracaj, przewracaj!
Etap dotyczy wszelkich kombinacji rotacyjnych pewnego substytutu.
- Czy możesz odwrócić element lub ustawić go w innej kolejności względem całości?
- Jaki pomysł stanowi odwrotność Twojego?
- Czy możesz zmienić ustawienie na zupełnie przypadkowe?
- Jak uzyskać efekt odwrotny do zamierzonego?
Istotne jest jednak, żebyś do każdego słowa w pierwszej rundzie zadał sobie tylko jedno pytanie. Sprawdź, jak układa się teraz Twój pomysł. Od Ciebie zależy, czy gra ze SCAMPREM będzie dłuższa czy krótsza, czy pracujesz na pierwowzorze idei czy na kolejnych podobnych. A może stworzyłeś własne pytania. Za każdym razem otrzymasz różne, ciekawe efekty, z którymi warto jeszcze eksperymentować, bo przecież każdy pomysł może być lepszy!
SCAMPER nie powinien być wykorzystywany jedynie w momentach kryzysu twórczego, tak jak dzieje się to w przypadku burzy mózgów czy metody 635. Powinien stanowić alternatywę do klasycznego procesu kreatywnego. Burza mózgów to przecież jednorazowa i szybka „akcja”, która ma na celu błyskawiczną reorganizację pomysłów oraz konfrontację wielu różnych poglądów. Z kolei metoda 635 to swego rodzaju ukłon dla cyfr. Uczestniczy w niej sześć osób i każda z nich zapisuje po trzy własne pomysły, na których stworzenie ma… 5 minut! Sytuacja powtarza się, jednak przy każdym powtórzeniu możemy sugerować się ideami innych w grupie.
Przykład
Zacznij od wyboru istniejącego produktu lub usługi, którą chciałbyś ulepszyć. Aby było Ci łatwiej zrozumieć, o co chodzi weźmy na tapetę kogoś, kogo każdy zna… McDonald’s! Teraz cały na biało wchodzi więc proces zadawania pytań dotyczących każdego z siedmiu elementów. Zastosuj pytania do każdego aspektu, który jest istotny z perspektywy danego produktu czy usługi. Na przykład do punktu ELIMINATE – ograniczaj – być może warto rozważyć… samoobsługę zamiast obsługi kelnerskiej? I’m lovin’ it! W międzyczasie spójrz na odpowiedzi, które wymyśliłeś i zastanów się, czy którakolwiek z nich wyróżnia się jako realne rozwiązanie? Nie musi być to wdrożenie kropka w kropkę czy nawet… frytka w frytkę, ale – być może uda Ci się zmaksymalizować proces koncepcyjny – stworzyć coś nowego lub ulepszyć to, co już istnieje!
Kreatywność masz w neuronach
Znowu zadanie do wykonania na godzinę przed jego deadlinem? Znowu realizacja na wczoraj? Znowu typowe „wymyśl coś fajnego!”. Co zrobić, żeby nie paraliżowała Cię sama myśl o nowym projekcie? Jak pracować nad swoją kreatywnością? Istnieje pewne rozwiązanie, które – nie tylko w kwestiach zawodowych – zapobiegnie nerwom i pewnym rutynom, które zagościły w Twoim życiu.
W mózgu znajdują się siatki neuronowe, które pobudzają i angażują określone zmysły. Codziennie robisz wszystko dokładnie tak samo? Mózg wykształcił w sobie już więc pewną drogę, którą podąża podświadomie, a co za tym idzie – zupełnie nie myśli nad tym, co robi.
Wskazówka
Żeby przełamać schematy wystarczy więc zmienić swoje rutynowe zadania:
- Zawsze wstajesz o 7:00, myjesz zęby, jesz śniadanie, ubierasz się, a kawę pijesz w pracy? Wypij ją w domu, a śniadanie zostaw do pracy.
- Wstań wcześniej, włącz radio lub telewizor, zjedz śniadanie, umyj zęby. W ten sposób między neuronami wykształcą się nowe połączenia i wzmocnią już istniejące, angażując kolejne zmysły, a te z kolei pobudzą wszelkie możliwe bodźce.
- Wystarczy codziennie myć zęby inną ręką stojąc na jednej nodze, rozmawiać wyłącznie za pomocą gestów, czasami zamknąć oczy i pozwolić przejąć innym zmysłom kontrolę – poczuj smak, tego co jesz, zmień drogę do pracy, przearanżuj swoją przestrzeń – choćby zmieniając ustawienia książek na biurku.
Stymulowanie dróg umysłowych podniesie sprawność Twojego mózgu, a dodatkowo codziennie będzie ćwiczony (jak mięsień), więc istnieje szansa, że nie zaniknie!
Całe to zjawisko nazywane jest neuroplastycznością i – co ciekawe – w przeciwieństwie do wielu nowych modnych teraz trendów dotyczących zdrowia psychicznego, które propaguje niejeden influencer – jest zdecydowanie więcej niż teorią! A jak pewnie wiecie, nikt nie lubi suchej teorii! Profesor Chiara Nosarti, wykładowca neurorozwoju i zdrowia psychicznego w King’s College w Londynie wyjaśnia, że każdy, nawet dorosły, może z powodzeniem zmienić sposób funkcjonowania mózgu. Może tak się stać za sprawą nowych informacji, które generujemy podczas zmiany nawyków – we wszystkich częściach mózgu tworzą się wówczas nowe synapsy i formy kontaktu! Niby nic, a tak to może się zacząć! Era nowych-starych pomysłów wciąż przed nami!
