Temat pokoleń rozpala działy marketingu i sprzedaży wielu firm. Zwłaszcza w ostatnich latach, kiedy ważną rolę na rynku zaczęła odgrywać nowa, różniąca się od poprzednich generacja Z. Dowiedz się, czy „pokolenie” jest rzeczywiście przydatnym terminem w działaniach marketingowych i jak z niego dobrze korzystać.
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak skutecznie wykorzystywać wiedzę o pokoleniach w działaniach marketingowych,
- jak unikać nadmiernych generalizacji i stereotypów,
- jak nie popełnić błędów irytujących grupę docelową,
- jak dobrze zrozumieć potrzeby swoich odbiorców.
Czym jest pokolenie
Pokolenie to osoby, które przyszły na świat w podobnym czasie. Doświadczają podobnych sytuacji i bodźców, które wpływają na ich wartości i światopogląd.
Często mówi się o „wydarzeniach formacyjnych” lub „przeżyciach pokoleniowych” – są to ważne historycznie i kulturowo momenty, takie jak choćby transformacja ustrojowa w 1989 r. czy pojawienie się pierwszej hip-hopowej płyty w Polsce w 1995 r. Równocześnie pokolenia kształtowane są też przez doświadczenia przez małe „d” – takie jak sposób wychowania, spędzanie wolnego czasu, zabawy w dzieciństwie, przeczytane książki, styl ubioru czy wreszcie marki i produkty, które są ważne dla danych osób.
Przykład
W przypadku milenialsów (urodzonych w latach 1980–1994) doświadczenie pokoleniowe mniejszego kalibru to np. płacz podczas oglądania „Króla Lwa”.
Pokolenia są więc pewnymi generalizacjami na temat grup osób wydzielonych co mniej więcej 15 lat. Należy jednak pamiętać, że zwłaszcza osoby urodzone na pograniczu pokoleń mogą nie utożsamiać się z innymi ich przedstawicielami. Dlatego często mówi się o mikropokoleniach.
Przykład
Mikrogeneracją są np. X-lenialsi urodzeni na przełomie lat 70. i 80. XX w. W Polsce to osoby zdające jeszcze „starą maturę”, pamiętające PRL, ale takie, których okres dojrzewania przypadł na czasy kapitalizmu.
Co więcej, również osoby wewnątrz każdego pokolenia mogą się od siebie różnić. Pojęcie pokolenia ma jednak ułatwić zrozumienie różnic między osobami urodzonymi w różnych okresach.
AI dla marketerów w praktyce
Nowy program! Dwa dni, dwa razy więcej wiedzy!
Jakie prompty przyniosą Ci oczekiwane rezultaty? Jak uniezależnić się od grafików i montażystów? Na co uważać przy korzystaniu ze sztucznej inteligencji? Wciąż pojawiają się nowe narzędzia, rozwiązania i sposoby na korzystanie z dostępnych programów. Ogrom tych wszystkich nowinek może przyprawić o zawrót głowy, pamiętaj jednak, że Twoja konkurencja nie śpi!
Zapisz się na kolejną odsłonę naszego szkolenia i zdobądź wiedzę na temat wykorzystania AI w marketingu. Poznaj insighty i triki, które pozwolą Ci np. bez problemu przeanalizować Twoją grupę docelową, wygenerować napisy do filmu czy stworzyć dowolną muzykę.
Zapamiętaj
Pokolenie nie jest monolitem. Nie da się przygotować dobrych działań marketingowych jednocześnie do wszystkich milenialsów. Nie zmienia to faktu, że są pewne wartości i treści kulturowe, które ich łączą – możesz je wykorzystać w marketingu.
Wszystkie pokolenia są ważne
Podczas przyglądania się danym demograficznym z perspektywy marketingowej i skupiania się na różnych grupach docelowych nie można pominąć żadnego z pokoleń. Obecnie w Polsce żyje najwięcej baby boomers, a w grupie osób pełnoletnich najmniej jest przedstawicieli pokolenia Z. Jednak kondycja finansowa tych ostatnich jest lepsza niż młodych ludzi kilka lat temu (z pokolenia Y), stąd z punktu widzenia działań sprzedażowych i potencjału rynkowego wszyscy powinni być ważni.
Wskazówka
Czy wiesz, że najmłodsi przedstawiciele pokolenia baby boomers mają obecnie 59 lat, a do tej grupy należy co trzecia osoba mieszkająca w Polsce? Upewnij się, czy ze swoich targetów mediowych lub badań trackingowych nie wykluczasz konsumentów zbyt wcześnie, np. na etapie 49. roku życia. Zwłaszcza że te osoby najczęściej oglądają telewizję.
1. Baby boomers
To pokolenie powojennego wyżu demograficznego, urodzone w PRL-u. Wychowali się na polskich bajkach. Pamiętają czasy Gomułki. Później w ich życiu pojawiły się kontrkultury, dzieci kwiaty, Beatlesi i Stonesi. Dorastali w czasach, kiedy konsumpcja nie stanowiła dystynkcji klasowej ani żadnego innego wyróżnika – w sklepach w latach 80. dużo towarów było na kartki, a pozostałe z reguły były nieosiągalne. Zamieszkiwali bloki z wielkiej płyty. Świętowali sukcesy polskiej reprezentacji w piłce nożnej. Jeździli na saksy do Niemiec czy Szwecji. Marzyli o normalnym życiu. Pojawiła się Solidarność, po niej transformacja i powoli zaczęli odnajdywać się w kapitalizmie, zakładali pierwsze firmy. Kiedyś osoby w ich obecnym wieku były nazywane seniorami. Później określono ich mianem silver tsunami. Obydwa określenia są dla nich jednak krzywdzące. To jedna trzecia mieszkańców Polski o wciąż dużym kapitale nabywczym.
Wskazówka
Przy tworzeniu komunikacji do osób z pokolenia baby boomers nie warto o nich myśleć w stereotypowy sposób, pokazywać ich z wnukami i w mocno stereotypowych rolach kulturowych. To nie ci sami 60-latkowie co 20 lat temu!
Przykład
Dla osób z pokolenia baby boomers znaczenie ma lokalność. W kategorii słodyczy widać u nich sentyment do polskich marek, takich jak Wedel, Wawel czy Solidarność. W kategorii ubrań – do Wólczanki.
2. Pokolenie X
W Polsce to pokolenie transformacji, przełomu. Wychowane na trzepakach i podwórkach, saturatorach i gumie Donald. Dzieci późnego Gierka. Pamiętają stan wojenny. To ludzie zafascynowani Zachodem – zbierali puszki po piwie, marzyli o lewisach, lego. Słuchali polskiej muzyki z kaset – rocka, punk rocka – jeździli do Jarocina. Zaczęli obsługiwać pierwsze komputery i telefony komórkowe. Zachłysnęli się przedsiębiorczością i wolnym rynkiem. Zaczynali pracę w korporacjach, czasem nie kończąc studiów. Poznawali Zachód przez telewizję satelitarną.
Zapamiętaj
Wbrew pozorom pokolenie X niekoniecznie musi wydawać najwięcej w sklepach. Jest ono też czasem nazywane sandwich generation, ponieważ te osoby opiekują się zarówno rodzicami na emeryturze, jak i swoimi niepełnoletnimi dziećmi.
Przykład
Powracająca na rynek po latach przerwy marka EB odwoływała się do sentymentu osób z pokolenia X do ich nastoletnich czasów, które przypadły na lata 90., kiedy brand był popularny.
3. Pokolenie Y (milenialsi)
Ostatnie pokolenie, które może choć trochę pamiętać czasy PRL-u. Wychowane na bajkach Disneya, „Harrym Potterze”, rolkach, Kaziku i raczkującym hip-hopie. Dzieciństwo mieli jeszcze offline, ale dość szybko w ich życiu pojawiły się pierwsze konsole do gier, np. Pegasus i Mario Bros. Następnie do domów zawitały internet z Gadu-Gadu i telefony komórkowe. Milenialsi uczyli swoich rodziców pisać SMS-y. Obserwowali reality show wchodzące na rynek i oglądali muzyczne stacje telewizyjne. Pamiętają wejście Polski do Unii Europejskiej oraz reformę edukacji. Niemal wszyscy poszli na studia, wyjechali na Erasmusa lub do wakacyjnej pracy za granicą. Nazywani często przegranym pokoleniem, bo uwierzyli w opowieści „dobrze się ucz, skończ studia, znajdź dobrą pracę”, ale jako dzieci baby boomers sami byli wyżem demograficznym. Trafili więc na rynek pracodawcy, a nie pracownika i na niekończące się umowy śmieciowe. Obecnie to oni przejmują rolę najważniejszych konsumentów w Polsce.
Zapamiętaj
Milenialsi wymykają się stereotypom kohorty wiekowej. Mimo że są już po trzydziestce, duża część z nich odrzuca klasyczne kody dorosłości. Ten trend nazywa się kidultingiem – można go obserwować we wciąż młodzieżowych strojach pokolenia Y czy tatuażach z bohaterami bajek Disneya.
Przykład
Pandora nawiązała współpracę z Disneyem i dobrze wykorzystała trend kidultingu, który wcześniej wykluczał z mody milenialsów klasyczną biżuterię. Przez wprowadzenie produktów z „Królem Lwem”, „Harrym Potterem” czy Marvelem marka zniwelowała u odbiorców napięcie „dorosłości”.
4. Generacja Z
Przychodzili na świat, kiedy w Polsce były już pierwsze płyty hip-hopowe, a w Warszawie jeździło metro. Otaczał ich szerokopasmowy internet, a do szkoły poszli ze smartfonem w ręku. To pokolenie, w którym podział na offline i online stracił na znaczeniu. Jego przedstawiciele nie identyfikują się już tak silnie z gatunkami muzycznymi jak wychowani w subkulturowych czasach X i Y. Ważny jest za to dla nich świat gamingu – również tego online, związanego z grami e-sportowymi, takimi jak „League of Legends” czy „Fortnite”. Rap, który był z nimi od zawsze, stał się nowym popem. Są ambitni, otwarci na innych i chętni do poszukiwania nowego. Chcą ułożyć świat według własnych zasad i są nastawieni na cel. Jednak ostatnie kryzysy spowodowały u nich duże poczucie niepewności.
Wskazówka
Gen Z to dotychczas najbardziej zróżnicowane wewnętrznie pokolenie. Wynika to z konsumpcji treści kulturowych w internecie. Kiedyś można było z dużym prawdopodobieństwem założyć, że przedstawiciele jakiegoś pokolenia znają konkretną piosenkę albo jakiś film. Teraz to zróżnicowanie jest znacznie większe i wynika z ogromnego wyboru treści i marek. W przypadku tej generacji łatwiej jest budować przekaz oparty na ogólnych wartościach niż na treściach kulturowych. Należy więc unikać stereotypów – np. pokazywania osób z telefonami lub grających w gry komputerowe. To zbyt generalizujące i płytkie.
5. Pokolenie alfa
Jego najstarsi przedstawiciele mają 13 lat. Nie uformowali się jeszcze jako pokolenie, ponieważ okres adolescencji jest bardzo ważny w kształtowaniu tożsamości (jak pokazują badania, to właśnie do czasów późnej nastoletniości ludzie mają największy sentyment). Jacy będą – jeszcze nie wiadomo. Teraz jasne jest to, że trafili na serię kryzysów (pandemia, wojna, inflacja), które na pewno na nich wpłynęły.
Wskazówka
Unikaj stereotypów bazujących na przekazach medialnych lub reklamach konkurencji. Tylko rzetelne dane mogą Ci pokazać prawdziwe oblicze pokoleń. Zawsze warto poznać swoją grupę docelową tu i teraz.
Pokolenia różnią się ze względu na geografię
Pokolenia kształtują się w określonych warunkach społecznych, historycznych i kulturowych Dlatego przeczytanie globalnych raportów i analiz o pokoleniach nie dostarczy Ci odpowiedniej wiedzy. Szczególnie jeśli skupisz się na baby boomers, X i Y, które wychowywały się w specyficznym dla Polski czasie.
Wskazówka
Analizuj pokolenia w obrębie danego kraju, ponieważ różnice kulturowe między państwami nawet w ramach Europy bywają gigantyczne.
Przykład
Pokolenie baby boomers na zachodzie Europy to głównie indywidualiści i egocentrycy przeżywający drugą młodość. Osoby, które nie muszą już oszczędzać, a mogą korzystać z dobrze funkcjonujących systemów emerytalnych. Baby boomers w Polsce nie są w aż tak komfortowej sytuacji finansowej.
Pokolenie nie jest na zawsze
Kiedy już zapoznasz się z charakterystyką pokoleń w Polsce, zapamiętaj, że nie są one dane na zawsze. Znasz powiedzenie, że smak zmienia się co siedem lat? Albo starotestamentową historię o siedmiu latach chudych i tłustych? Mniej więcej w takim przedziale czasowym ewoluują preferencje ludzi. Wynika to m.in. ze zmian w cyklu życia. Po siedmiu latach idziemy do szkoły podstawowej, po kolejnych – kończymy podstawówkę. Później rozpoczynamy studia, dalej – pierwszą pracę, zakładamy rodziny itd.
Wskazówka
Wartości i cechy pokoleń warto monitorować co kilka lat, ponieważ zmiany w cyklu życia wpływają również na zmiany w ramach generacji.
Pokolenie to nie wszystko
Pojęcie pokolenia jest przydatne marketingowo, ponieważ pozwala zrozumieć różnice, jakie zachodzą w czasie. Marketer nie powinien tworzyć reklam do sobowtórów samego siebie sprzed 20 lat, ale dobrze starać się zrozumieć każde pokolenie – nie tylko z perspektywy tego, co te osoby ukształtowało w przeszłości, lecz także z uwzględnieniem ewolucji ich wartości w czasie i pod wpływem nowych bodźców społeczno-historycznych.
Stawianie potrzeb konsumentów w centrum zainteresowań współczesnego marketingu jest jedyną gwarancją zbudowania z nimi silnej relacji. Pokoleniowość stanowi jednak tylko jeden z wymiarów, na które warto zwrócić uwagę – na pewno nie daje całej wiedzy o odbiorcach produktów czy usług.
Wskazówka
Bazowanie jedynie na wiedzy o pokoleniach niesie ryzyko, że grupa docelowa po zmianie cyklu życia odejdzie od Twojej marki. Poza pokoleniowością należy więc szukać uniwersalnych okazji i potrzeb, które zagwarantują Ci większe bezpieczeństwo rynkowe. Gdy np. Coca-Cola tworzyła platformę komunikacyjną o rodzinnych posiłkach, starała się na całym świecie zaistnieć w wielopokoleniowej konsumpcji, co pozwoliło marce spenetrować rynek.