Nazwa firmy, Twoje imię i nazwisko, pseudonim artystyczny czy logo produktu – to mogą być Twoje znaki towarowe. Co jeśli ktoś obcy bezprawnie je wykorzysta i się pod Ciebie podszyje? To może poważnie zaszkodzić Twojej renomie. Rozpoczynamy cykl o tym, jak zastrzec znak towarowy w 2019 r. Na początku dowiesz się, czym jest znak towarowy i gdzie go zarejestrować.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym jest zarejestrowany znak towarowy,
- jakie oznaczenia nie mogą być znakami towarowymi,
- jakie instytucje mogą zastrzec markę,
- ile lat trwa ochrona znaku towarowego,
- gdzie najlepiej zastrzec oznaczenie firmowe.
Pamiętasz starą, drewnianą szafę u dziadków? Przypomnij sobie jej dekoracje i wzory wyryte w drewnie. Służyła przez wiele lat, ledwie tknięta czasem. Kiedyś takie wyroby tworzono w cechu snycerskim. O ich jakości świadczyły znaki mistrzów rzemiosła. Rzemieślnicy oferowali solidne, ręczne wykonanie, a nie tanią masówkę.
Pracownia snycerza, karta z kodeksu Baltazara Behema [PD]
Słuchaj „Marketer+” Podcast
Snycerze rzeźbią unikatowe dekoracje w drewnie. To jeden z najstarszych oficjalnie uznanych cechów w Polsce, które rozwijały się od czasów średniowiecza. Pieczęcie snycerskie, znaki cechowe i inne oznaczenia mistrzów stanowiły wyróżniki doświadczenia i jakości – zupełnie jak dzisiaj znaki towarowe.
Z czasem na rynku pojawili się partacze. Stanowili konkurencję dla cechów – podrabiali ich wyroby, naśladowali wzornictwo, kradli pieczęcie. Żyli poza miastem, sprzedawali swoje produkty za mniejsze pieniądze i często nie przywiązywali wagi do standardów produkcji cechowej. Jak pewnie się domyślasz, partactwo nie służyło cechom – tak jak dziś podróbki nie służą firmom.
Ochrona oznaczeń cechowych była zjawiskiem rzadkim. Mistrzowie snycerscy starali się chronić swoje znaki niepowtarzalnymi, skomplikowanymi pieczęciami, wykonanymi ze specjalnych materiałów. Sporadycznie władze miasta lub kraju nadawały komuś szczególne prawa ochronne (co skutkowało np. surowymi karami za bezprawne użycie lub podrobienie czyjegoś znaku).
Piszę o tym wszystkim, żeby podkreślić, że od zawsze istniała potrzeba ochrony praw do renomy osób świadczących usługi i produkujących wyroby najwyższej jakości. Kiedyś ten problem zajmował cechy i gildie. Dzisiaj dotyczy głównie przedsiębiorstw – mikro, małych, średnich i dużych firm.
Wraz z rozwojem technologicznym naruszanie brandów stało się także problemem freelancerów, blogerów i szeroko pojętych twórców internetowych. Dzisiaj jednak mamy znacznie skuteczniejsze sposób na ochronę oznaczeń swoich towarów i usług – zastrzeżenie znaku towarowego.
Czym jest (zastrzeżony) znak towarowy
Od czasów cechów i gildii sposób oznaczania produktów i usług znacznie się zmienił. Dziś funkcję wyróżniającą przedsiębiorstwa pełnią znaki towarowe. Czym właściwie jest znak towarowy?
Znak towarowy to każde oznaczenie, które można w konkretny sposób wyraźnie zaprezentować innym i które może posłużyć do odróżnienia produktów lub usług jednego przedsiębiorcy od produktów lub usług konkurencji.
Kompletną definicję prawną znaku towarowego znajdziesz w art. 120 Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (dalej: ustawa).
Chcesz otrzymać zbiór najważniejszych przepisów prawa dotyczących marketingu wraz z eksperckim komentarzem?
Dołącz do kursu online „Prawo w marketingu”.
Powyższy przepis w dalszej części dookreśla, co szczególnie może zostać uznane za znak towarowy. Są to:
- wyraz (włącznie z nazwiskiem),
- rysunek,
- litera,
- cyfra,
- kolor,
- forma przestrzenna,
- kształt towaru lub opakowania,
- dźwięk
To oczywiście jedynie przykłady podane w ustawie. Czy to znaczy, że każdy taki znak towarowy jest zastrzeżonym znakiem towarowym? Absolutnie nie.
TABELA 1: Przykłady znaków towarowych i oznaczeń, które mogą i nie mogą zostać uznane za znaki towarowe
Źródło: bazy znaków TMView i Register plus
*W UPRP zgłoszenie oznaczeń zapachu z reguły kończy się odmową. W EUIPO jednak urzędnicy patrzą na to bardziej przychylnym okiem i istnieją zarejestrowane znaki zapachowe (choć taka rejestracja jest znacznie bardziej skomplikowana).
„Zastrzeżony znak towarowy” to termin, którym określa się znaki zarejestrowane w instytucji uprawnionej do ochrony praw własności przemysłowej. W Polsce jest nią Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP).
Każdy marketer, sprzedawca i przedsiębiorca, codziennie ma styczność z cudzymi przedmiotami własności przemysłowej. Należą do nich znaki towarowe innych firm, a także zdjęcia i grafiki w komunikatach reklamowych. W swoim cyklu skupię się na kwestiach związanych ze znakiem towarowym.
Aby go zastrzec w Urzędzie Patentowym RP, należy spełnić określone warunki prawne. W tym artykule poruszam podstawowe kwestie: czym właściwie jest znak towarowy oraz gdzie można go zarejestrować. W kolejnych poznasz praktyczne korzyści wynikające z rejestracji znaku i skuteczne przykłady egzekwowania prawa, a także nauczysz się, jak w 10 krokach zarejestrować znak towarowy w polskim urzędzie patentowym.
Pamiętaj, że legalne prowadzenie biznesu, marketingu i sprzedaży wymaga przestrzegania znacznie większej liczby ustaw i przepisów niż tych dotyczących znaków towarowych.
Jeśli chcesz się nauczyć, jak działać zgodnie z prawem w marketingu i e-commerce, koniecznie sprawdź pierwszy w Polsce kurs wideo „Prawo w marketingu”.
Gdzie zarejestrować swój znak towarowy
Istnieje wiele instytucji, które rejestrują znaki towarowe. Każda z nich ma nieco odmienne wymagania co do formy dokonania zgłoszenia, języka dokumentacji i kosztów rejestracji, a także inny czas trwania procedury oraz obszar, na którym prawo do znaku będzie ważne.
W tym artykule skupiam się na rejestracji znaku towarowego w Polskim Urzędzie Patentowym, jednak bardzo ważne jest, żebyś znał również inne możliwości. Z tego względu poniżej przedstawiam najpopularniejsze urzędy patentowe, w których także możesz zarejestrować swój znak towarowy.
Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP)
Urząd Patentowy RP (UPRP) to instytucja, do której należy rejestracja polskich znaków towarowych. Podanie o udzielenie prawa ochronnego do znaku można złożyć samodzielnie w biurze w Warszawie, wysłać pocztą lub złożyć elektronicznie przez profil zaufany ePUAP.
Wskazówka
O większości spraw UPRP informuje w formie tradycyjnego listu. Niezależnie, w jaki sposób złożysz wniosek, pamiętaj o terminach (piszę o nich dalej). Jeśli jakiś etap rejestracji trwa zbyt długo, przypomnij się urzędowi. Inaczej Twoja sprawa może się znacznie przeciągnąć.
Obecnie zastrzeżenie znaku w Urzędzie Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej trwa około jednego roku. Prawo do znaku towarowego uzyskane w UPRP obowiązuje tylko w Polsce, przez 10 lat (możesz je przedłużać w nieskończoność).
Pod koniec tego okresu Urząd Patentowy powinien Cię poinformować o możliwości przedłużenia obowiązywania tego prawa o kolejną dekadę. Warto jednak samemu o tym pamiętać, żeby znak towarowy nie wygasł.
WskazówkaW wielu źródłach znajdziesz informację o procedurze trwającej w Polsce sześć miesięcy. Nie sugeruj się tym, ponieważ to zazwyczaj czas, którego urząd potrzebuje jedynie do podjęcia decyzji. To nie koniec procedury zastrzeżenia. Na czas jej trwania wpływ ma wiele czynników, takich jak:
- stopień skomplikowania znaku,
- obszerność wykazu towarów i usług,
- liczba aktualnych zgłoszeń,
- dyspozycyjność eksperta urzędu patentowego,
- szybkość komunikacji na linii urząd – zgłaszający.
Dane Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej:
al. Niepodległości 188/192
00-950 Warszawa, Polska
tel.: +48 22 579 05 55
WWW: https://www.uprp.pl.
Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO)
European Union Intellectual Property Office to europejska instytucja rejestrująca unijne znaki towarowe. Nadawane przez nią prawa obowiązują we wszystkich państwach UE.
W odróżnieniu od Urzędu Patentowego RP, EUIPO ma rozbudowany i bardzo intuicyjny system rejestracji znaków towarowych, który pozwala za jednym zgłoszeniem zastrzec znak obowiązujący we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Z reguły dużo szybciej niż w Polsce.
Wskazówka[zaznaczenie]Platforma do rejestracji znaków towarowych EUIPO krok po kroku przeprowadzi Cię przez cały proces. Zgłoszenie online jest tańsze od tradycyjnego i wprowadza możliwość zastrzeżenia znaku w trybie fast track. Procedura może się zamknąć nawet w sześciu miesiącach.
[zaznaczenie]Ciekawostka
Jeśli w niedalekiej przyszłości planujesz wyjazd do Alicante w Hiszpanii i chciałbyś osobiście złożyć podanie o nadanie prawa ochronnego unijnego znaku towarowego, możesz się rozczarować. EUIPO planuje w najbliższym czasie wyeliminować osobiste zgłaszanie znaków towarowych.
Dane Europejskiego Urzędu ds. Własności Intelektualnej
Avenida de Europa 4
03008 Alicante, Hiszpania
tel.: +34 965 139 100
WWW: https://euipo.europa.eu/ohimportal/pl
Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO)
Warunkiem rejestracji międzynarodowego znaku towarowego jest zastrzeżenie tego znaku w pierwszej kolejności w dowolnym krajowym urzędzie patentowym. Kiedy zarejestrujesz już znak krajowy, urząd na Twój wniosek zgłosi go do zastrzeżenia w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej.
Prawo do oznaczenia uzyskane w WIPO jest ważne tylko w wybranych (i opłaconych) przez Ciebie państwach. Możesz wybierać spośród 121 krajów związanych porozumieniem lub protokołem madryckim.
WskazówkaNa stronie WIPO możesz skorzystać z kalkulatora opłat. Zwróć na to szczególną uwagę, bo rejestracja w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej znaku, który miałby być ważny w kilku państwach UE, może się okazać dużo droższa niż rejestracja znaku np. w urzędzie Unii Europejskiej.
Dane Światowej Organizacji Własności Intelektualnej
34 chemin des Colombettes
CH-1211 Genève 20, Szwajcaria
tel.: +41 22 338 9111
WWW: https://www.wipo.int/portal/en/
Krajowe i regionalne urzędy patentowe
Poza wskazanymi wyżej, najpopularniejszymi miejscami rejestracji znaków towarowych istnieje wiele innych. Niemal każde państwo na świecie ma swój własny urząd patentowy.
Polscy przedsiębiorcy nie wszędzie jednak mogą dokonać zgłoszenia samodzielnie. Niekiedy konieczne jest posiadanie siedziby na terenie kraju rejestracji, innym razem niezbędna jest reprezentacja pełnomocnika (np. rzecznika patentowego).
Zdarza się, że kilka państw tworzy wspólny urząd, zajmujący się własnością przemysłową. Dzięki rejestracji znaku w Urzędzie Własności Intelektualnej Beneluksu (BOIP) można uzyskać prawo do znaku ważne w Belgii, Holandii i Luksemburgu. Urzędem regionalnym jest także EUIPO.
PamiętajJeśli wybierzesz miejsce rejestracji znaku towarowego inne niż Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, sprawdź wymogi prawne przed zgłoszeniem i opłaceniem znaku. Mogą się one różnić od przepisów polskich!
TABELA 2: Podobieństwa i różnice w procesie rejestracji znaku
w trzech głównych instytucjach rejestrujących znaki towarowe
Źródła: UPRP.pl, EUIPO.eu, WIPO.int
*EUIPO w najbliższym czasie planuje pozostawić jedynie możliwość rejestracji online oraz pocztą.
Podsumowanie
Cechy nie miały wielu możliwości ochrony swoich praw i dziś pozostało ich bardzo niewiele. Próba czasu i brak skutecznych narzędzi w walce z partaczami mogły zadecydować o tym, że wiele rzemiosł straciło najlepszych mistrzów i rację bytu. Dzisiejsze firmy na szczęście mają dostęp do narzędzia chroniącego ich renomę.
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, o ile da się je przedstawić w rejestrze. To bardzo szerokie ujęcie oznacza, że teoretycznie można zarejestrować nie tylko typowe znaki towarowe (takie jak nazwa firmy, logo czy etykieta produktu), lecz także dźwięk, połączenie kolorów, a w niektórych urzędach nawet zapach (w UPRP zgłoszenia znaków zapachowych na ogół kończą się odmową rejestracji ze względu na brak możliwości odpowiedniego przedstawienia zapachu w rejestrze).
UwagaChcesz zastrzec kolor lub kombinację kolorów? Uważaj. Rejestracja takiej formy oznaczenia jest co prawda dopuszczalna przez prawo, jednak istnieje przepisów wyłączających taką możliwość. Chodzi przede wszystkim o kombinacje kolorystyczne identyczne z barwami narodowymi lub kolory kojarzone z konkretnym produktem (biały dla mleka, zielony dla herbaty).
Markę możesz zastrzec w wielu instytucjach. Znaczna ich część umożliwia Ci dokonanie zgłoszenia zarówno tradycyjnie, jak i online. Z zarejestrowanym znakiem towarowym wyegzekwujesz swoje prawa dużo szybciej i skuteczniej.
Z kolejnych części cyklu „Jak zastrzec znak towarowy w 2019 roku” dowiesz się m.in.: jakie realne korzyści daje rejestracja znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP, co Ci grozi, jeśli nie zastrzeżesz marki i jak zarobić na ochronie prawnej zastrzeżonego znaku, a także jak krok po kroku zarejestrować swój znak w Urzędzie Patentowym RP oraz jak w praktyce egzekwować swoje prawa do marki.
Zobacz 2 część cyklu: Co daje rejestracja znaku w Urzędzie Patentowym RP
